Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych - artykuły

Jesienna odsłona dziesiątej edycji Ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych została rozszerzona o nowe dane. Eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB) dodali dane dotyczące zmian miejsca zamieszkania osób porzucających studia oraz podejmowanych przez nie aktywności zawodowych w poszczególnych województwach. Warto podkreślić, że nowe wyniki ELA, dotyczące ekonomicznych aspektów mobilności przestrzennej dropouterów, ukazują jeszcze dobitniej skalę strat wynikających z porzucenia kształcenia bez uzyskania dyplomu.

Aby właściwie ocenić zjawisko porzucania kształcenia (dropoutu) należy zestawić wyniki uzyskiwane przez osoby porzucające studia z analogicznymi wynikami absolwentów. W niniejszych analizach koncentrujemy się na osobach, które całkowicie porzuciły kształcenie wyższe. Dla rzetelności analiz należy w zestawieniach porównywać losy tej grupy z losami absolwentów, którzy po uzyskaniu dyplomu nie studiowali dalej. W okresie studiowania aktywność zawodowa jest zazwyczaj niższa. Przedstawione poniżej analizy dotyczą osób, które porzuciły studia II stopnia bądź jednolite studia magisterskie (studia kończące się tytułem magistra) w 2023 roku. Przedstawiamy ich losy na tle sytuacji osób, które w 2023 roku uzyskały dyplom magistra. Obie grupy opisujemy w pierwszym roku po zakończeniu kształcenia w efekcie uzyskania dyplomu lub porzucenia studiów (dropoutu).

Migracje po dropoucie i po dyplomie – nasilenie zjawiska

Udział osób, które po zakończeniu kształcenia, poprzez dropout lub dyplom, opuściły województwo, w którym studiowały jest w skali kraju podobny w obu grupach: 27,8% absolwentów i 28,3% dropouterów. Poniższa mapka przedstawia nasilenie migracji dropouterów z poszczególnych województw.

Wykres 1

Źródło: Dane ELA

• Najwięcej dropouterów (%) opuściło województwa: opolskie, małopolskie i dolnośląskie (również w przypadku absolwentów w tych województwach obserwujemy duży procent wyjeżdżających do innych województw).
• Najmniej dropoterów (%) migrowało z województw: podlaskiego, podkarpackiego i zachodniopomorskiego (również w przypadku absolwentów w tych województwach obserwujemy mały procent wyjeżdżających do innych województw).

Ekonomiczny bilans dropoutu

W dalszej części analizy zaprezentowano ekonomiczny aspekt migracji dropouterów. W tym celu przeanalizowane zostały dwa wskaźniki – nominalne zarobki wyrażone w złotych i wartości Względnego Wskaźnika Zarobków (WWZ), który pokazuje relatywny poziom zarobków względem średnich wynagrodzeń w powiecie zamieszkania – jest więc porównywalną geograficznie miarą realnej pozycji ekonomicznej w miejscu zamieszkania.

Porównane zostały mediany zarobków dropouterów i absolwentów, którzy pozostali w województwie, w którym studiowali oraz tych, którzy po zakończeniu kształcenia (dyplomem lub dropoutem) opuścili województwo swojej uczelni.

W obu przypadkach w skali kraju dropouterzy zarabiali mniej niż absolwenci. W przypadku osób, które pozostały w województwie studiowania mediana zarobków dropouterów była niższa o 228,91 zł od mediany zarobków absolwentów, zaś w przypadku zarobków osób, które zdecydowały się na migrację, różnica była jeszcze większa na korzyść absolwentów: 255,39 zł.

Warto przy tym podkreślić, że zarobki osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – były wyższe od zarobków tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 6218,61 zł wobec 5980,00 zł w przypadku dropouterów i 6474,00 zł wobec 6208,91 zł w przypadku absolwentów.

Podobnie, porównując relatywną sytuację zarobkową dropouterzy wypadali gorzej od absolwentów zarówno w sytuacji, gdy pozostali w województwie swojej uczelni, jak i w przypadku opuszczenia go.

Różnice median WWZ:

• -0,04 (-4% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla pozostających w województwie studiowania.
• 0,02 (-2% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla opuszczających województwo studiowania.

Tu również pozycja ekonomiczna (wg wartości WWZ) osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – była wyższa od pozycji tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 0,86 wobec 0,75 w przypadku dropouterów i 0,88 wobec 0,79 w przypadku absolwentów.

Wykres 2 i Wykres 3 ilustrują bilanse wynagrodzeń w PLN oraz wartości WWZ osób pozostających w województwie studiowania, w podziale według województw uczelni.

Wykres 2

Źródło: Dane ELA

Wykres 3

Źródło: Dane ELA

We wszystkich województwach dropouterzy, którzy pozostali w województwie swojej uczelni zarabiali mniej w złotych i w niemal wszystkich województwach mieli również niższą pozycję ekonomiczną (wg WWZ).

Kolejne wykresy ilustrują bilanse wynagrodzeń w PLN oraz wartości WWZ osób, które zdecydowały się na opuszczenie województwa studiowania, w podziale według województw uczelni.

Wykres 4

Źródło: Dane ELA

Wykres 5

Źródło: Dane ELA

W niemal wszystkich województwach dropouterzy, którzy opuścili województwo uczelni zarabiali mniej w PLN i w znacznej większości województw mieli niższą pozycje ekonomiczną (wg WWZ) niż absolwenci.

Bilans migracji: absolwenci i dropouterzy

Na koniec warto porównać sytuację absolwentów i dropouterów ze względu na bilans finansowy migracji. Jak widać w Tabeli 1, najbardziej na migracji zyskują zarówno absolwenci, jak i dropouterzy z województw śląskiego i warmińsko-mazurskiego. Zyskują również migrujący z województw wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i podlaskiego.

Warto zwrócić uwagę także na różnice korzyści pomiędzy migrującymi i pozostającymi – w województwie łódzkim dropouterzy opuszczający region zarabiali mniej, niż pozostający, podczas gdy absolwenci opuszczający to województwo zyskiwali. W województwie pomorskim migrujący dropouterzy zyskują bardziej niż migrujący absolwenci.

Tabela 1. Różnica median nominalnych zarobków absolwentów i dropouterów – migrujący w porównaniu do pozostających

Podsumowanie – migracje dropouterów w pościgu za absolwentami

Podsumowując, wydaje się, że decyzje o opuszczeniu województwa, w którym znajduje się uczelnia, często związane są z poszukiwaniem możliwości osiągnięcia lepszych zarobków – zarówno w przypadku absolwentów, jak i dropouterów. Ta prawidłowość nie dotyczy jednak wszystkich regionów. Poszukiwanie lepszej zarobkowo pracy najlepiej wychodzi opuszczającym województwa śląskie i warmińsko-mazurskie, natomiast tracą lub relatywnie mało zyskują opuszczający województwa mazowieckie, opolskie, podkarpackie i dolnośląskie (szczególnie absolwenci).

Nowe wyniki ELA potwierdzają również przewagę absolwentów nad dropouterami – zarówno wśród tych, którzy pozostali w województwie uczelni, jak i tych, którzy wyjechali. Absolwenci zarabiają lepiej niż porzucający studia – pokazuje to wartość dyplomu na rynku pracy.

Przewaga pozycji ekonomicznej absolwentów nad dropouterami jest mniejsza wśród wyjeżdżających z województwa studiowania – oznacza to, że decyzja o migracji ogranicza lukę na rynku pracy (ale jej nie eliminuje) pomiędzy dwiema analizowanymi grupami.