Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych - artykuły

Jesienna odsłona X edycji Ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA) dostarcza nowych informacji. Oprócz udostępnianych jak każdej jesieni aktualizacji wskaźników i zestawień, w 2025 roku pojawiły się nowe, cenne ujęcia wzbogacające system. Eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB) wprowadzili rozwinięcie charakterystyki zakłóceń ścieżek kształcenia osób studiujących, przedstawienie miar realnych kosztów tych zakłóceń i charakterystykę kierunków migracji dropouterów. Wprowadzono również ułatwienia dostępu do informacji o ekonomicznych aktywnościach studentów podczas studiów i przy ich porzucaniu.

Rozwój precyzji prezentacji procesów zakłóceń ścieżek kształcenia

W toku prowadzonych przez zespół ELA z Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego pogłębionych analiz trajektorii studiowania, udało się wyodrębnić osobną kategorię zakłóceń – dropout ze studiów równoległych. O zakłóceniu tym możemy mówić w sytuacji, gdy osoba studiująca równolegle na więcej niż jednym kierunku porzuci kształcenie na przynajmniej jednym z nich i kontynuuje pozostałe studia. Zjawisko to może być interpretowane zarówno jako negatywny proces rozumiany jako dropout, jak również pozytywnie – jako wyraz mobilności, poszukiwanie sposobu na wzbogacenie kształcenia. Dopełnia to dotychczasową klasyfikację zjawiska modyfikacji ścieżek kształcenia, która obejmuje: dropout, przerwę w studiowaniu i korektę w studiowaniu.

W jesiennej odsłonie tegorocznej edycji systemu ELA uzupełniona została prezentacja skali i dynamiki zakłóceń ścieżek kształcenia o tę kategorię. Nowe wyniki prezentowane są w dwóch typach raportów: „Przebieg studiów” oraz „Ekonomiczne tło dropoutu”.

Miary realnych kosztów zakłóceń ścieżek kształcenia

Ważnym ujęciem kosztów kształcenia jest ilość czasu potrzebna do osiągnięcia z sukcesem etapu kształcenia, np. uzyskania dyplomu studiów na danym poziomie. Każde przerwane studia oznaczają pewną liczbę przestudiowanych semestrów, które były obciążeniem dla systemu szkolnictwa wyższego, a nie przyniosły efektu w postaci dyplomu. Nawet przedłużone studia, które jednak zakończone zostały dyplomem, skutkują mniejszymi kosztami dla systemu szkolnictwa (uczelni, państwa). Jeśli uwzględnić udowodniony fakt, że dropouterzy osiągają gorsze rezultaty na rynku pracy niż osoby z dyplomem, to wydłużenie przeciętnego czasu niezbędnego do uzyskania dyplomu spowodowane dropoutem można uznać w znacznym stopniu za miarę straty.

W jesiennej odsłonie X edycji ELA wyniki te zostały udostępnione w dwóch modułach: „Studenci” i „Doktoranci”.

W module „Studenci” udostępnione zostały trzy wskaźniki:

• łączna liczba semestrów przypadająca na jeden uzyskany dyplom – niezależnie od tego, czy osoby studiujące uzyskały dyplom czy nie,
• liczba semestrów przypadająca na jeden uzyskany dyplom wśród osób, które uzyskały dyplom,
• różnica między tymi wskaźnikami – wartość ta jest miarą kosztu wynikającego z zakłóceń ścieżek kształcenia.

W module „Doktoranci” udostępnione zostały trzy wskaźniki:

• łączna liczba lat kształcenia przypadająca na jedną uzyskaną promocję doktorską niezależnie od tego, czy osoby uzyskały promocję doktorską, porzuciły kształcenie doktorskie, czy też nadal się kształcą,
• liczba lat kształcenia przypadająca na jedną uzyskaną promocję doktorską wśród osób, które uzyskały promocję doktorską,
• różnica między tymi wskaźnikami – wartość ta jest miarą kosztu wynikającego z zakłóceń ścieżek kształcenia.

Nowe wyniki prezentowane są w dwóch typach raportów: „Przebieg studiów” (moduł „Studenci”) oraz „Ścieżki kształcenia doktorantów” (moduł „Doktoranci”).

Geograficzna mobilność po porzuceniu studiów

W odsłonie wiosennej X edycji systemu ELA eksperci OPI PIB udostępnili wyniki charakteryzujące mobilność absolwentów – skalę zjawiska i ekonomiczne konsekwencje decyzji o zmianie miejsca zamieszkania po uzyskaniu dyplomu. Na bazie wniosków z analiz tego zjawiska wśród absolwentów, eksperci podjęli analogiczne badania w odniesieniu do osób po dropoucie, czyli porzuceniu studiów bez uzyskania dyplomu ich ukończenia i bez późniejszego studiowania na jakimkolwiek kierunku. W jesiennej odsłonie objęta została monitoringiem geograficzna mobilność następująca po porzuceniu kształcenia bez uzyskania dyplomu ukończenia studiów. Wyniki zostały udostępnione w podobny sposób jak w przypadku absolwentów.

Zbiory danych dotyczących ruchliwości geograficznej

W sekcji „Dane źródłowe” na stronie ELA zostały rozszerzone dwa zbiory danych zagregowanych, które znajdują się w module „Ruchliwość geograficzna”.

• Pierwszy zbiór zawierał dotąd wskaźniki dotyczące osób, które w określonym roku ukończyły studia określonego stopnia w określonym województwie (na podstawie lokalizacji ukończonej uczelni lub jej wydziału zamiejscowego). Został on uzupełniony o wskaźniki dotyczące osób, które w określonym roku porzuciły studia określonego stopnia w określonym województwie i nie studiowały więcej po ich porzuceniu.
• Drugi zbiór zawierał dotąd wskaźniki dotyczące osób, które w określonym roku ukończyły studia określonego stopnia na danej uczelni. Został on uzupełniony o wskaźniki dotyczące osób, które w określonym roku porzuciły studia określonego stopnia na danej uczelni.

Zbiory te zostały uzupełnione o następujące wskaźniki:

• procent dropouterów mieszkających w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
• średnia zarobków (w PLN) dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
• mediana zarobków (w PLN) dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
• średnia Względnego Wskaźnika Zarobków dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
• mediana Względnego Wskaźnika Zarobków dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie.

Nowy typ raportów ogólnopolskich i na poziomie uczelni – „Ruchliwość geograficzna po dropoucie”

Od jesieni 2025 roku w systemie ELA pojawił się nowy typ raportów. Raporty te są zorganizowane w sposób podobny do analogicznych raportów dotyczących absolwentów. Ma to za zadanie ułatwić prowadzenie porównań pozycji absolwentów i dropouterów.

(1) Na poziomie ogólnopolskim nowy raport jest przygotowywany osobno dla poszczególnych lat, w których nastąpiło porzucenie studiów, osobno dla poszczególnych stopni studiów. Każdy raport składa się z 16 sekcji (po trzy tabele każda), po jednej na każde z województw.

Sekcje te zawierają następujące wyniki dotyczące dropouterów, którzy porzucili studia w danym województwie (na podstawie lokalizacji uczelni lub jej wydziału zamiejscowego):

1. procent dropouterów mieszkających w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
2. mediana zarobków (w PLN) dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
3. mediana Względnego Wskaźnika Zarobków dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie.

(2) Na poziomie uczelni nowy raport jest przygotowywany osobno dla poszczególnych lat, w których nastąpiło porzucenie studiów, (osobno dla poszczególnych stopni studiów). Każdy raport zawiera trzy tabele:
Każdy raport zawiera trzy tabele:

1. procent dropouterów mieszkających w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
2. mediana zarobków (w PLN) dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie,
3. mediana Względnego Wskaźnika Zarobków dropouterów zamieszkałych w poszczególnych województwach w pierwszym / drugim / trzecim / czwartym / piątym roku po dropoucie.

Ułatwienie dostępu do informacji o ekonomicznych aktywnościach podczas studiów i przy ich porzucaniu

Konsultacje z użytkownikami systemu ELA wskazały na potrzebę ułatwienia dostępu do informacji o interakcji aktywności ekonomicznych i decyzji edukacyjnych osób studiujących.

Reorganizacja polega na prezentowaniu informacji zawartych dotąd w raportach „Praca podczas studiów” w trzech osobnych – krótszych i spójniejszych tematycznie – raportach: 

• „Praca podczas studiów” – obejmuje dwa podrozdziały: „Doświadczenie pracy” i „Procent przepracowanych miesięcy”. W raporcie tym znajdują się informacje o procencie studentów z doświadczeniem pracy według poszczególnych form zatrudnienia (jakakolwiek praca, praca na umowę o pracę, samozatrudnienie) oraz jak dużą część czasu przeciętny student spędził pracując zgodnie z daną formą zatrudnienia. Wyniki prezentowane są dla poszczególnych lat studiów i dla całego okresu studiów, osobno dla studiów o różnej liczbie semestrów.
• „Wynagrodzenia podczas studiów” – obejmuje informacje z dotychczasowego podrozdziału „Wynagrodzenia”. W raporcie tym znajdują się informacje o średnich miesięcznych wynagrodzeniach brutto (ze wszystkich źródeł, z tytułu umów o pracę) oraz Względny Wskaźnik Zarobków osób, które podjęły pracę w całym okresie swoich studiów oraz na kolejnych latach studiów.
• „Ekonomiczne tło dropoutu” – obejmuje informacje z dotychczasowych rozdziałów: „Rynkopracowe uwarunkowania modyfikacji ścieżek kształcenia studentów” i „Porównanie rezultatów na rynku pracy po dropoucie i po uzyskaniu dyplomu”. W raporcie tym znajdują się informacje o aktywności zawodowej osób o poszczególnych rodzajach modyfikacji ścieżek studiowania w roku akademickim, w którym nastąpiła ta modyfikacja oraz porównanie aktywności na rynku pracy w okresie po dropoucie i po uzyskaniu dyplomu.