Jak wykorzystać informacje, które zbiera o nas państwo, by pomóc maturzystom w życiowych wyborach, a uczelniom i biznesowi w strategicznych decyzjach? Jak zbudować system informacji o absolwentach bez wydawania milionów? Odpowiedzią jest ELA czyli system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów.
ELA to najbardziej innowacyjny tego typu system w Europie. Wykorzystuje dane z rejestrów systemu POL-on (m.in. o wykształceniu absolwentów szkół wyższych) i ZUS (o sytuacji zawodowej absolwentów: zatrudnieniu, bezrobociu, wynagrodzeniach). Dzięki temu można dokonać całościowej oceny ekonomicznych losów absolwentów na rynku pracy i to bez wielkich nakładów. ELA robi to automatycznie.
System ELA powstał z potrzeby udzielenia rzetelnej odpowiedzi na pytanie, jak absolwenci coraz liczniejszych kierunków i uczelni faktycznie radzą sobie na rynku pracy. Stereotypowe opinie na ten temat domagały się rzeczowej weryfikacji. Twórców ELA motywowało przekonanie o możliwości wykorzystania rejestrów administracyjnych państwa jako źródła danych analitycznych, które mogą wspierać twórców polityk publicznych, przedsiębiorców, czy zwykłych obywateli w podejmowaniu decyzji. ELA pokazuje obywatelom-podatnikom, jak rzetelnie gromadzone przez państwo informacje mogą być wykorzystane w bezpieczny sposób i z pożytkiem dla społeczeństwa.
Prace rozpoczęły się w 2010 roku. W tym czasie Edukacji i Nauki nakazywało każdej uczelni samodzielne monitorowanie losów absolwentów. Nowe pomysły były witane z niechęcią. Z czasem jednak naukowcy z Instytutu Badań Edukacyjnych i Uniwersytetu Warszawskiego przekonali decydentów do nowego rozwiązania, efektywnego kosztowo i zapewniającego porównywalność wyników. W 2014 r. do ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym zostały wprowadzone nowe zapisy. Na ich podstawie w 2016 r. pomysłodawcy ELA wspólnie z zespołem Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego uruchomili ELA.
Do dzisiaj opublikowano wyniki trzech fal monitoringu: absolwentów roczników 2014, 2015 i 2016, które objęły ponad milion osób. System ELA jest stale rozwijany w OPI PIB przez jego twórców. Dzięki temu Polska jest stale o krok przed innymi krajami, które uczą się od nas, jak efektywnie, bezpiecznie i rzetelnie prowadzić badania na tak dużą skalę. ELA jest także produktem eksportowym - polscy naukowcy szkolą dziś naukowców z zagranicy, jak prowadzić takie badania i tworzyć podobne systemy.
Celem ELA jest jak najszersze udostępnienie opinii publicznej rzetelnej i atrakcyjnie przedstawionej informacji na temat sytuacji absolwentów różnych kierunków na rynku pracy. Można porównywać wyniki między kierunkami czy uczelniami. Automatyczne raporty i wizualizacje są precyzyjne i łatwe do zrozumienia przez różnorodnych odbiorców.
ELA informuje o czasie poszukiwania pracy, ryzyku bezrobocia, stabilności zdobytej pracy, wreszcie – o wynagrodzeniach. Wyniki uwzględniają silne zróżnicowanie gospodarcze Polski. Twórcy ELA opracowali nowatorskie wskaźniki, tzw. wskaźniki względne, które pozwalają porównać efektywność absolwentów na znacznie różniących się od siebie, lokalnych rynkach pracy.
Możliwości ELA znacznie rozszerzają się dzięki Konstytucji dla Nauki. W myśl nowych zapisów monitoring pozwoli na badanie powiązań między aktywnością zawodową a studiowaniem oraz między pracą zarobkową a działalnością naukową. Monitoring oprócz absolwentów obejmie również studentów, doktorantów i doktorów.
Kandydaci na studia i studenci dzięki ELA mogą bardziej świadomie decydować o swoim kształceniu oraz podejmować działania zwiększające możliwości ich zatrudnienia. Władze uczelni i osoby odpowiedzialne za programy studiów dzięki precyzyjnej diagnozie mogą skutecznie dostosowywać programy studiów do potrzeb rynku pracy. Dla MNiSW ELA jest narzędziem ewaluacji bieżących działań resortu, w szczególności wdrażanych na mocy KdN. Pozwala lokalizować problemy na styku kształcenia wyższego i rynku pracy, przez co ułatwia planowanie polityk edukacyjnych.
Przedsiębiorcom i pracodawcom ELA służy przede wszystkim ocenie jakości potencjalnych pracowników. Pozwala na ustalenie konkurencyjności absolwentów różnych kierunków rozumianej jako ich efektywność na lokalnym rynku pracy. To właśnie wspomniane wskaźniki względne mierzą zdolność do zarabiania pieniędzy (ang. earnability ) i unikania bezrobocia (ang. unemployability). ELA dostarcza też informacji o faktycznych wynagrodzeniach absolwentów poszczególnych grup (np. kierunków, uczelni, dziedzin kształcenia), więc ułatwia kształtowanie siatki płac.
Wytworzony dzięki ELA zasób wiedzy stworzył dodatkowe możliwości dialogu między pracodawcami i pracownikami oraz między rynkiem edukacyjnym a rynkiem pracy. Co więcej – jest to dialog oparty na rzetelnych i porównywalnych informacjach.