Zarobki doktorantów i pozostałych magistrów
Decyzja o podjęciu kariery naukowej wiąże się z reguły z poważnymi wyrzeczeniami. Początkiem takiej kariery jest w większości przypadków podjęcie kształcenia doktoranckiego. Zaabsorbowanie pracą nad rozprawą, przygotowywanie badań naukowych, publikacji oraz obciążenia dydaktyczne to aktywności, które uniemożliwiają skoncentrowanie się na budowaniu pozycji na rynku pracy. Celem niniejszego krótkiego tekstu jest opisanie skali wyrzeczeń, na które decydują się młodzi adepci nauki z perspektywy ich sytuacji ekonomicznej oraz dynamiki różnic między ich pozycją na rynku pracy a sytuacją absolwentów z tych samych roczników, którzy nie zdecydowali się na podjęcie naukowych wyzwań związanych z doktoratem.
Analizami zostały objęte osoby, które ukończyły studia magisterskie (studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie) w latach 2015-2016. Dla tych roczników obserwujemy w siódmej edycji systemu ELA pełen pięcioletni okres po uzyskaniu dyplomu magistra. W zestawieniach porównywane są osiągnięcia tych absolwentów, którzy w okresie pięciu lat po dyplomie byli doktorantami przez co najmniej trzy lata, z rezultatami pozostałych absolwentów, którzy ukończyli studia w tym samym okresie.
Wskaźnikiem wybranym do porównań jest Względny Wskaźnik Zarobków, który odnosi uzyskane wynagrodzenia do średnich wynagrodzeń w powiecie zamieszkania badanego w okresie objętym analizą. Zastosowanie tego wskaźnika pozwala na rzetelne porównania w czasie i przestrzeni, bez względu na zmiany poziomu zarobków w gospodarce oraz regionalne różnice wynagrodzeń. Interpretacja tego wskaźnika jest bardzo prosta. Przykładowo, jego wartości powyżej 1 oznaczają, że przeciętny badany zarabiał powyżej lokalnych średnich zarobków.
Rys. 1 Względny Wskaźnik Zarobków wśród ogółu absolwentów studiów magisterskich roczników 2015-2016 w ciągu pięciu lat po dyplomie w grupie doktorantów i pozostałych absolwentów.
Jak widać na powyższym wykresie, doktoranci osiągali niższe wynagrodzenia niż pozostali absolwenci studiów magisterskich. Widać jednak, że tempo wzrostu wynagrodzeń młodych naukowców było równomierne w całym okresie, zaś w przypadku pozostałych nie udało się utrzymać tej dynamiki przez cały okres. W efekcie różnice w ciągu pięciu lat zaczęły się zacierać – początkowa różnica 16% lokalnej średnich zarobków zmalała po pięciu latach do 6%. Bardziej szczegółowe wyjaśnienie natury tej zmiany było możliwe dzięki analogicznym analizom w poszczególnych dziedzinach kształcenia.
Rys. 2 Względny Wskaźnik Zarobków wśród absolwentów studiów magisterskich poszczególnych dziedzin kształcenia z roczników 2015-2016 w ciągu pięciu lat po dyplomie w grupie doktorantów i pozostałych absolwentów.
W przypadku dziedzin: nauk humanistycznych, inżynieryjno-technicznych, rolniczych oraz ścisłych i przyrodniczych utrzymuje się wyraźnie niższy (około kilkunastu procent średnich lokalnych zarobków na początku i na końcu badanego okresu) poziom zarobków doktorantów niż pozostałych magistrów.
W przypadku absolwentów kierunków teologicznych i z dziedziny sztuki sytuacja zarobkowa doktorantów była zaledwie nieznacznie gorsza od pozycji pozostałych.
Na szczególną uwagę zasługują losy absolwentów z dziedziny nauk społecznych oraz nauk medycznych i nauk o zdrowiu. W tych dwóch grupach młodzi naukowcy w ostatnim okresie zdołali prześcignąć pozostałych absolwentów pod względem zarobków – w przypadku nauk społecznych o 3% średnich lokalnych zarobków, zaś w przypadku nauk medycznych i nauk o zdrowiu aż o 19% w piątym roku po dyplomie.
Widać więc, że początek kariery naukowej związany jest z wyrzeczeniami jeżeli chodzi o sytuację ekonomiczną i dochody z pracy, jednakże są dziedziny, w których podjęcie decyzji o rozwinięciu kariery naukowej z czasem przynoszą nie tylko satysfakcje naukową ale także i wymierne profity.
